
Dries Mertens (l) en Tim Matavz, nieuwe sterspelers van PSV. (foto: soccernews.nl)
Competitievervalsing
Ook dit voetbalseizoen gebeurde het weer: terwijl de Nederlandse voetbalcompetitie al vier speelronden onderweg was, vonden in de laatste uurtjes voor de transferdeadline (31 augustus om 23:59) nog de belangrijkste transfers plaats. Sommige teams kunnen opeens volledig verzwakt worden terwijl andere teams nog een belangrijke kwaliteitsimpuls krijgen. Trainer Harm van Veldhoven van Roda JC neemt op ‘the day after’ zelfs het woord ‘
Nu treft het Van Veldhoven heel direct, maar ook andere (invloedrijke) trainers uit het Europese voetbal pleiten voor een vervroeging van de deadline. In ieder geval terug tot op een datum waarop de competitie nog niet is begonnen. Waarom is dat nog steeds niet gebeurd, terwijl al jaren die geluiden vanuit de voetbalwereld klinken? Overigens won Roda JC de wedstrijd van FC Twente, waar basisspeler Leroy Fer geen rol van betekenis speelde. Hij oogde onwennig, na nog maar twee keer getraind te hebben met zijn nieuwe team.
Transferdeadline
De transferdeadline is het moment tot waarop betaald voetballers kunnen verhuizen van de ene naar de andere club. Die transfers vinden in de zomer- en winterstop plaats. Dit voetbalseizoen begon de transferperiode op 9 juni 2011, direct na afloop van de competitie van 2010-2011, en eindigde zoals eerder aangegeven op 31 augustus om 23:59. Ook in de maand januari 2012 is het mogelijk om spelers te transfereren. Op dat moment is tijdens het verstrijken van de wintertransferdeadline de tweede helft van de competitie alweer twee ronden onderweg.
De Nederlandse transferdeadline geldt trouwens alleen voor spelers die naar, of binnen Nederland getransfereerd worden. Maar spelers die naar het buitenland gaan, hoeven zich alleen te houden aan de transferdeadline die in het betreffende land geldt. Zo is Matthew Amoah, de erg belangrijke topscorer van NAC Breda, naar een club in Turkije verhuisd op een moment dat NAC dacht dat het eindelijk de selectie rond had. Die transfer vond plaats nadat de Nederlandse transferperiode was afgelopen, omdat in Turkije de deadline pas op 5 september 2011 om 23:59 staat.
Werkloze voetballers hoeven zich niet aan een deadline te houden maar mogen elk moment een contract tekenen bij een nieuwe club. Vaak is dat voor wanhopige clubs (die weinig geld te besteden hebben) nog een laatste redmiddel om de selectie te versterken. Uit ervaring valt echter ook op te merken dat juist díe ‘koopjes’ eerder een verzwakking dan een versterking blijken te zijn.
Nederlandse transfers
Niet alleen NAC Breda verloor topscorer Amoah op een ongelukkig moment, maar ook FC Groningen verloor topscorer Tim Matavz een paar uur voor het verstrijken van de ‘transferwindow’ aan PSV. Maar vanwege goed en slim beleid, waar de Groningse club al jaren om bekend staat, stond voor het geval de Matavz-transfer doorging, zijn Uruguayaanse opvolger David Texeira al klaar op Schiphol Airport om daar direct zijn handtekening onder het FC Groningen contract te zetten.
David Texeira in het FC Groningen-shirt. (foto: digitalsportphoto.com)
Feyenoord verloor drie van haar groeibriljanten, spelers uit eigen jeugd, aan FC Twente, PSV en Inter Milaan. Het gaat hierbij om Georginho Wijnaldum (PSV), Luc Castaignos (Inter Milaan) en de eerder genoemde Leroy Fer die pas op de laatste transferdag vertrok. Deze transfers waren een bewijs van het feit dat de Rotterdamse club definitief is afgehaakt bij de top van Nederland, zowel sportief als financieel gezien. Het vertrek van deze drie spelers werd gezien als een verzwakking van de selectie, maar er moet gezegd worden dat met het op het allerlaatste moment aantrekken van Otman Bakkal (gehuurd van PSV) en John Guidetti (gehuurd van Manchester City) adequaat werd gereageerd op de leegloop. Guidetti is, terwijl hij pas na vier speelronden aansloot, zelfs clubtopscorer, en Bakkal neemt het middenveld bij de hand.
PSV nam naast Wijnaldum en Matavz ook nog Kevin Strootman en Dries Mertens van FC Utrecht over en heeft met 26 miljoen euro het meeste geld uitgegeven aan nieuwe spelers. Ajax heeft met Theo Janssen (FC Twente, drie miljoen) en Kolbeinn Sigthórsson (AZ Alkmaar, vier miljoen) haar belangrijkste spelers gekocht. Door die transfers worden Ajax en PSV toch gebombardeerd tot de twee belangrijkste titelkandidaten. Leroy Fer ging voor vijf miljoen naar FC Twente, die daarnaast het aantrekken van de transfervrije Willem Janssen van Roda JC en Tim Cornelisse van FC Utrecht tegenover het vertrek van sterspelers Theo Janssen en Bryan Ruiz (Fulham) stelde. Op het eerste gezicht een flinke verzwakking dus. Deze en overige belangrijke binnen- en buitenlandse transfers zijn in de volgende illustratie uit de Volkskrant van 01-09-2011 te zien.
tekst door Charles Bromet, de Volkskrant, illustratie/ graphic door Willum Morsch, de Volkskrant (copyright@volkskrant.nl)
Nog wat transferfeitjes van de KNVB:
In de afgelopen transferperiode (9 juni tot en met 31 augustus 2011) zijn in totaal 509 spelers overgeschreven.
- 134 zijn van Nederland naar het buitenland vertrokken;
- 103 zijn van het buitenland naar Nederland gekomen;
- 272 zijn binnen Nederland getransfereerd.
Overige cijfers:
- 59 spelers zijn verhuurd aan een andere club;
- Van de 509 hierboven genoemde spelers zijn er 53 in de laatste 24 uur overgeschreven;
- Vergeleken met vorig jaar (452) is het aantal overschrijvingen in de zomerperiode gestegen;
- In de transferperiode van afgelopen winter zijn 130 spelers van club gewisseld.
Andere sporten
Transferdeadlines gelden niet alleen in het voetbal, maar ook sporten als hockey en basketbal hebben te maken met het verschijnsel. De transferdeadline van de hockeycompetitie 2011-2012 viel op hetzelfde moment als van de voetbalcompetitie, dus op 31 augustus om 23:59, maar het grote verschil is dat de eerste speelronde in de Rabo Hoofdklasse hockey pas anderhalve week na de deadline begint. Zo is aan het begin van de competitie duidelijk hoe de teams zijn samengesteld en is er de zekerheid voor iedereen dat wijzigingen uitblijven. In de winter is er zelfs niet eens een transferperiode.
Hidde Kruize (r) verhuisde van Rotterdam naar Amsterdam. (foto: KNHB/Jimmy Wesel)
Dennis de Lugt, medewerker competitiezaken van de Koninklijke Nederlandse Hockeybond (KNHB), ziet het verschil met de transferperiodes in het voetbal: “Onze transferperiode is een helder middel en schept voor iedereen, de KNHB, clubs en spelers, tijdig duidelijkheid. De KNHB begrijpt de verwarring in het voetbal. Die transferperiode loopt tijdens de competitie nog door, en zelfs in de winter kunnen er nog spelers aangetrokken worden. Een eerlijk competitieverloop kan hierdoor inderdaad in twijfel getrokken worden.”
In de basketbalcompetitie is het wat minder streng vastgesteld. In de reglementen van de Nederlandse Basketbal Bond (NBB) staat dat tot het moment dat driekwart (!) van de speelronden is gespeeld spelerslicenties kunnen worden aangevraagd en verstrekt. Dat geldt dan alleen voor spelers die tot dat moment nog niet in wedstrijden in de Nederlandse competitie zijn uitgekomen.
Als dat al wél het geval is dan kan alleen tussen 1-15 december een overgang worden aangevraagd. Bij goedkeuring is de speler dan speelgerechtigd voor de nieuwe club vanaf 1 januari, maar die moet dan voor eind februari wél minstens één minuut op het veld hebben gestaan.
David Bell, een van de negen nieuwe spelers van de Gasterra Flames. (foto: sportingroningen.nl)
De basketbalcompetitie startte dit seizoen trouwens op
[download HIER het overschrijvingsreglement van de KNHB]
[download HIER het overschrijvingsreglement (punt C) van de NBB]
Eerder is eerlijker
Zoals Roda JC-trainer Harm van Veldhoven vlak voor de wedstrijd tegen FC Twente op L1 verkondigde: “Het zijn nou eenmaal de regels.” Nu is dat voor trainers, hoewel het vooral hen heel direct treft, anders dan voor bijvoorbeeld bestuurders van een betaald voetbalclub. Trainers hebben daar niet zoveel invloed op, en al helemaal niet individueel.
Hans Nijland, algemeen directeur van FC Groningen, heeft een duidelijk standpunt. De transferdeadline vervroegen en de transferwindow in de winterstop helemaal afschaffen. Dat licht hij toe in het volgende filmpje:
Willem Vissers, voetbalverslaggever van de Volkskrant, beaamt dat bijna alle trainers het belachelijk vinden dat de deadline zo laat is. Vooral in Nederland, omdat de competitie dit seizoen vroeg begon. “Zaakwaarnemers daarentegen hoor ik niet klagen, ‘hoe meer er verhandeld wordt hoe beter’ natuurlijk. Persoonlijk ben ik overigens ook van mening dat de deadline vervroegd moet worden met het oog op competitievervalsing”, zegt Vissers er wel bij. Chris van Nijnatten, voetbalverslaggever van het Algemeen Dagblad, heeft een iets gecompliceerdere mening: “Als je het puur juridisch bekijkt geldt er het Europese Recht, zoals vrij verkeer van goederen en personen, maar bij het voetbal zou een aanpassing moeten plaatsvinden. Invoering van de 6+5 regeling zou positief zijn, dan ben je al van veel gedonder af. Dat zou moeten leiden tot minder transferverkeer. Dit zou alleen maar kunnen als de Europese wetgeving aangepast wordt. Financial fairplay is een maatregel die nu ook druk wordt onderzocht en zou kunnen resulteren in minder transferverkeer.”
Als volgens de wens van Nijland de transferdeadline wordt teruggebracht naar 1 juli en daarnaast de wintertransferperiode helemaal wordt afgeschaft, betekent het dat de tijd waarin een club een speler kan verkopen flink wordt ingekort. Er zijn dan drie maanden minder om als club geld te verdienen. Maar de algemeen directeur van FC Groningen is daar niet bang voor. Daarnaast pleit hij voor meer rust bij clubs die op de helft van de competitie hun doelstelling nog niet hebben gehaald: “Het is vaak een kwestie van onrust en paniek bij dat soort clubs, laten we met elkaar zorgen voor wat meer rust en duidelijkheid. Ook daarom mag bijvoorbeeld de wintertransferperiode afgeschaft worden.”
Vissers plaatst hierbij een kleine kanttekening: “Volgens mij is het gewoon wel zo dat hoe later de deadline valt, hoe meer kans een club heeft om geld te verdienen. Club A heeft dringend een speler nodig en handelt in paniek, dat kan club B altijd nog een of twee miljoen extra opleveren. Nijland en FC Groningen hebben natuurlijk wel geprofiteerd van de verschillende ‘late’ transfers als van Matavz en Marcus Berg.”
De FIFPro, de wereldwijde belangenorganisatie voor contractspelers, gevestigd in Nederland, wil graag weer terug naar de oude situatie: “De transferwindows worden ervaren als een beperking van de vrijheid van spelers. Voordat de windows er waren bestond er een veel grotere vrijheid . De enige beperking die werd opgelegd was dat er in de eindfase van de competitie geen overgang meer mogelijk was. Uiteraard was dat om sportieve redenen”, zegt Wil van Megen van de FIFPro.
Ongelijke competities
Het probleem in deze zaak zit hem in het feit dat Europese competities elk een andere startdatum hebben. In Italië bijvoorbeeld startte de competitie pas op 9 september, dat is vijf weken na de start van de Eredivisie. Het is te begrijpen dat de Italiaanse clubs 31 augustus een betere deadline voor de eigen competitie vinden dan 1 juli. Nederland kan er natuurlijk voor kiezen om de transferperiode eerder te sluiten, maar zolang de transferdeadline in andere landen op 31 augustus blijft vallen, kunnen die landen spelers uit Nederland halen terwijl Nederlandse clubs geen spelers meer terug kunnen halen.
Ook in het hockey en basketbal beginnen de Europese competities op verschillende momenten, maar bij het hockey werkt het in de praktijk ietsje anders. De Nederlandse competitie is in feite de sterkste competitie van Europa, of misschien zelfs wel van de hele wereld. “Het gebeurt dus nooit dat spelers die in Nederland spelen opeens door grotere buitenlandse clubs worden aangetrokken, want de grootste clubs zitten in Nederland. Grote buitenlandse spelers komen juist naar Nederland om te spelen”, aldus Dennis de Lugt van de KNHB.
FIFA-voorzitter Sepp Blatter. (foto: Fabrice Coffrini/AFP/Getty Images)
De FIFA (Wereld voetbalbond) bepaalt welke transferwindows er zijn, maar bepaalt geen exacte data vanwege het feit dat er wereldwijd andere seizoenen gelden. Zo speelt men in Scandinavië juist door in de zomer, terwijl men in het warme Spanje op dat moment van de zomerstop geniet. De FIFA geeft alleen aan dat er in elke competitie twee transferperiodes mogen zijn. De eerste begint na het einde van het lopende seizoen en mag maximaal twaalf weken duren. De tweede periode zit midden in het seizoen en mag niet langer duren dan vier weken. In UEFA-verband (Europese voetbalbond) zijn wel afspraken gemaakt die ervoor zorgen dat de transferwindows zoveel mogelijk gelijk worden getrokken. Ondermeer omdat in Italië en Spanje de competitie pas in september begint is destijds voor 31 augustus gekozen.
De nationale voetbalbonden zijn degene die bepalen wanneer een competitie begint, en niet de UEFA of FIFA. De nationale voetbalbonden zouden er dan ook onderling uit moeten komen om de competities op hetzelfde moment te laten beginnen. De KNVB is vanzelfsprekend ook voorstander van een transferdeadline die op een eerdere datum valt, alleen al om de onrust in de Nederlandse competitie heerst te beëindigen. Op het UEFA-congres dat in september 2011 plaatsvond is dat ook aangekaart, maar de KNVB wil daar verder niks over kwijt tot het moment dat daar wat meer concrete stappen in zijn gezet. Zowel Vissers, Van Nijnatten en de FIFPro weten niet of er schot in de zaak zit.
Hans Nijland, algemeen directeur van FC Groningen, licht in het volgende filmpje toe waarom de club FC Groningen wel haar bezwaren individueel indient, bij onder andere de KNVB, maar ook waarom clubs dat niet gezamenlijk doen. Hierbij heeft Nijland het over verschillende belangen, die een grote rol spelen in de voetbalwereld.
Volgens Willem Vissers van de Volkskrant pleit ook Michel Platini, president van de UEFA, voor een gelijke start van de Europese competities. “De wens is er ook wel, maar ik zie het nog niet gebeuren dat er snel een oplossing komt”, aldus de journalist.
Verschillende belangen
Hans Nijland gaf in het bovenstaande filmpje al een voorzetje, maar geeft duidelijk aan dat er bij clubs, maar natuurlijk ook tussen verschillende competities en voetbalbonden, verschillende belangen spelen.
“Al die verschillende belangen, vooral de zwaarwegende uit Zuid Europa. Die landen hebben natuurlijk veel meer macht. Die gaan echt niet zomaar hun competitie op een andere datum laten beginnen”, zegt Willem Vissers daarbij. “Ik zie het ook niet snel gebeuren, het wordt heel lastig om alle competities op één moment te laten beginnen omdat er inderdaad heel veel verschillende belangen gelden”, valt Van Nijnatten zijn collega bij.
“De Engelse Premier League heeft nu bijvoorbeeld 20 ploegen in de competitie zitten, dat zijn alweer vier speelronden meer dan de Eredivisie met haar 18 clubs. Die competitie duurt daar dan direct een maand langer. Competities zouden kunnen zeggen: ‘we hebben allemaal een hoogste divisie met 18 clubs’. Dat scheelt al heel wat”, oppert Vissers van de Volkskrant. Van Nijnatten van het AD stelt daar tegenover: “Of misschien moeten we wel weer terug naar de oude situatie. De clubs zélf hebben dit gewild hoor! Vroeger kon je gewoon het hele seizoen door spelers verhandelen. Dat was misschien ook niet altijd even leuk, maar dan heb je in ieder geval niet meer die hectiek rond die ene datum.”
Nederlander Robin van Persie (Arsenal), op dit moment topscorer van de Premier League. (foto: frengunners.blogspot.com)
Ook de FIFPro voelt wat voor de transferregels van voor 2001: “Voor 2001 waren er geen transferwindows. Het ontbreken daarvan heeft volgens ons geen grote problemen opgeleverd. Wij denken dat daar de oplossing moet worden gezocht. Een gelijke start van competities is niets meer dan een kleine verbetering”, aldus Van Megen van de FIFPro.
Er zijn overigens signalen merkbaar die ervoor moeten zorgen dat er meer eenheid in het voetbal moet worden gecreëerd. De 6+5 regel is een instrument, net als de ook al eerder genoemde Financial fairplay. Vissers wijst er ook nog op dat Maarten Fontein van de ECA, de belangenvereniging voor Europese clubs, pleit voor meer speeldata voor voetbalclubs, wat weer resulteert in minder speeldata voor nationale teams. “Maar daar gaan de bondscoaches dan weer tegenin”, zegt Vissers er snel bij.
Dat geeft wel aan hoe moeilijk het ligt en dat al die tegenstrijdige belangen niet aan een snelle oplossing bijdragen. Iedereen is het er wel over eens dat gelijke competities, met als gevolg gelijke transferwindows, de oplossing voor het hele probleem zijn. Maar in een wereld waarin het steeds minder om de sport zelf gaat, maar steeds meer om het grote geld en de daarbij behorende belangen, ziet men het niet snel gebeuren dat men tot een oplossing komt. “En ik denk dat dat ook wel inherent is aan de super-kapitalistische voetbalwereld”, besluit Van Nijnatten.